خانه پطروس اصفهان یکی از زیباترین خانه‌های منطقه جلفا در اصفهان است. این خانه به پطروس ولیجانیان تعلق داشت، یکی از افراد ثروتمند و شناخته‌شده جلفا که در بین ارامنه احترام زیادی داشت.
بر اساس کتیبه‌ای که در این خانه موجود است، ساخت آن به سال 1668 میلادی برمی‌گردد. خانه پطروس از دو بخش تشکیل شده‌بود که در گذشته با باغی از هم جدا می‌شدند. یکی از این بخش‌ها برای فصل تابستان و دیگری برای فصل زمستان طراحی و ساخته‌شده‌بود. خانه پطروس اصفهان در دو طبقه ساخته‌شده. در طبقه همکف این ساختمان، یک اتاق مرکزی و دو اتاق کوچک وجود دارند.
معرفی خانه پطروس اصفهان
در بخش جنوبی دیوار این اتاق، تزئیناتی به شکل گچ‌بری دیده‌می‌شود. این تزئینات شامل حجم‌هایی مانند کاسه، صراحی و سایر ظروف است. این نوع تزئینات در اتاق‌های کاخ عالی‌قاپو و برخی بناهای دیگر نیز وجود دارند. در وسط این اتاق، حوضی از سنگ مرمر قرار دارد که با آب پر شده‌است. در دیوار جنوبی اتاق، فرورفتگی‌ای دیده‌می‌شود که محل قرارگیری بخاری بوده‌است. بخش بالای این بخاری، بقایای نوشته‌هایی به زبان ارمنی بر روی دیوار باقی مانده‌اند.
اتاق‌های طرفین تالار به‌صورت قرینه طراحی شده‌اند و تزئینات آن‌ها شامل بخاری دیواری نیز می‌شود. طبقه بالایی این خانه نسبت به طبقه همکف آسیب بیشتری‌دیده و تخریب شده‌است، به همین دلیل اطلاعات کمتری درباره آن در دسترس است. اما قرینه‌سازی در این طبقه به‌وضوح مشاهده می‌شود. در همه قسمت‌ها، از پله‌ها و پنجره‌ها‌گرفته تا راهروها و طاقچه‌ها، قرینه‌سازی به‌خوبی دیده‌می‌شود.
نقاشی‌های دیواری خانه خواجه پطروس از جمله برگ‌ها و گل‌های زینت‌یافته با قطعاتی از طلا هستند. این نقاشی‌ها شباهت زیادی به نقاشی‌های داخلی کاخ چهل‌ستون و نقاشی‌های چلیپای کاخ عالی‌قاپو دارند. دیگر نقاشی‌ها شامل مناظر شکار و تصاویر کوچک از افراد و مناظر طبیعت می‌شوند. به دلیل ویژگی‌های معماری دوران صفویه، به‌خصوص تزئینات بی‌نظیر، این خانه تحت مالکیت دولت قرارگرفته و عملیات مرمت و بازسازی در آن ادامه‌دارد.
درباره خواجه پطروس
خواجه پطرس وُسکان ولیجانیانتس، که در سال 1659 میلادی متولد شد، از تجار برجسته دوران صفویه به شمار می‌رفت. او کلیسای بیت اللحم را در محله جلفا نو اصفهان بنیان‌گذاری کرد. سرمایه او به حدی زیاد بود که اعتمادالدوله، وزیر اعظم شاه عباس دوم، به شاه گزارش داد. که ثروت این تاجر جلفایی از ثروت شاه هم بیشتر است. او درباره خواجه پطروس چنین گفت: «اگر سرمایه خواجه پطروس ولیجانیان را به سکه های نقره تبدیل کنیم. و آن‌ها را در گونی های کتانی قرار دهیم. و در 21 دهانه پل خواجو بگذاریم، قادر خواهند بود جریان آب زاینده‌رود را مسدود کنند.»
خواجه پطروس به دلیل صداقت و خیرخواهی، احترام و توجه زیادی از سوی شاه و مردم داشت. او میزبانی میهمانی‌های درباری بسیاری را بر عهده داشت و خانه‌اش محل پذیرایی مهمانان شاه بود. این خانه تاریخی در 11 مرداد 1376 با شماره 1906 در فهرست آثار ملی ثبت شد.
خواجه پطرس ولیجانیان:
- بازرگان ثروتمند و نیکوکار ارمنی در دوره صفوی
- نقش مهمی در رونق اقتصادی و فرهنگی جلفا، محله ارمنیان اصفهان، ایفا کرد
- از جمله اقدامات او می‌توان به احداث کارگاه‌های ابریشم‌بافی، بنیاد مدارس و کلیساها، و حمایت از هنرمندان اشاره کرد
- خانه او که امروزه به “خانه پطروس اصفهان” معروف است، از زیباترین بناهای تاریخی اصفهان و نمونه‌ای از تلفیق معماری ایرانی و ارمنی است.
- خواجه پطرس در زمان شاه عباس اول به اصفهان مهاجرت کرد.
- او به خاطر تیزهوشی و ذکاوت خود مورد اعتماد شاه عباس قرار گرفت و به مقامات دولتی رسید.
تاریخچه زادگاه خانه پطروس اصفهان
قبل از هرچیزی باید بدانید که امارت عالی قاپو اصفهان تقریبا در نزدیکی این مکان قرار دارد. پس از تأسیس شهرک جلفا و سکونت ارمنیان در اصفهان، با توجه به توانایی‌های اقتصادی آن‌ها و آزادی‌های فرهنگی به آن‌ها اعطا شده‌بود. جلفا به یک مرکز بزرگ اقتصادی، فرهنگی و هنری تبدیل شد. در دوران صد ساله جلفا در عصر صفوی، تجار بزرگی مانند خواجه نظر، خواجه آودیک، خواجه پطرس در این منطقه به شهرت رسیدند. فعالیت‌ها و حمایت‌های این بازرگانان و فضای فرهنگی ایجادشده در جلفا باعث شد هنرمندان بزرگی نیز در این منطقه ظهور کنند. که برخی از آن‌ها مانند میناس نقاش به شهرت جهانی دست یافتند.
در این دوران، در کنار مکتب غنی معماری اصفهان، مکتب معماری جدیدی در جلفا شکل گرفت. که در واقع تلفیقی از معماری سنتی ایرانی و معماری اصیل ارمنی، متاثر از معماری ارمنستان، بود. نتیجه این ترکیب، خانه‌ها و کلیساهایی بود که از این دو سبک بهره می‌برد. و با هنرهای زیبای تزیینی شامل درب‌ها و پنجره‌های منقوش، شیشه‌های رنگی و تزیینات نقاشی همراه بود. یکی از این خانه‌ها، خانه پطروس اصفهان، از رجال برجسته ارمنی عصر صفوی، است.
معماری خانه پطروس اصفهان
در وسط این اتاق، حوضی آبی از سنگ مرمر قرار گرفته‌است. همین قسمت فرورفتگی‌ای وجود دارد که به جای بخاری اختصاص‌داشته. در بالای آن بقایای نوشته‌ای به زبان ارمنی دیده‌می‌شود که نام سازنده بنا، «ماتِوُس» و سال تولد خواجه پطرس را ذکر کرده‌است. در تالار، دیوارنگاری بزرگی به چشم می‌خورد که به عنوان تابلوی جنگ شاه عباس اول با عثمانیان شناخته می‌شود. این نقاشی نبرد شاه صفوی با قوای عثمانی، واقع در پشت دروازه‌های ایروان، را به تصویر کشیده‌است.
این دیوارنگاری برای ایرانی‌ها و ارمنی‌ها اهمیت بسیاری دارد. اهمیت آن برای ایرانی‌ها به دلیل این است که شاه عباس اول توانست با کمک سردار معروف خود، الله وردی خان و ارمنیانی که به اطاعت درآمده بودند. از جمله ملک شاه نظر، ایروان را فتح کند. برای ارمنی‌ها نیز اهمیت دارد زیرا در این نبرد، ایروان از دست ترکان عثمانی آزاد شد.
این دیوارنگاری به دلیل نشان‌دادن ویژگی‌های انسانی و حیوانی، آلات موسیقی، ابزارآلات جنگی و نوع پوشش و لباس مردان و زنان بسیار قابل توجه است. در این دیوارنگاری، چهره شاه عباس با توصیفات دقیق مورخان و سیاحان آن دوران به تصویر کشیده‌شده‌است. شاه عباس با گرزی در دست، لباسی زرد رنگ، قامتی برافراشته و سبیل‌های کلفت دیده‌می‌شود.
در پشت سر شاه عباس، یک هندی با لباسی متفاوت از دیگران به تصویر کشیده‌شده‌است. این شخص میرمعصوم، فرستاده‌جلال‌الدین اکبرشاه، است. که برای اعلام فتوحات اکبرشاه به ایران آمده‌بود. در پایین این نقاشی طاقچه‌هایی وجود دارد که داخل آن‌ها نیز نقاشی شده‌است.
الگو گرفتن از معماری خانه خواجه پطروس
منیاس، یکی از هنرمندان مشهور دوره صفویه، به دلیل مهارتش، هم در جلفا و هم بین سران حکومتی، نقاشی بسیاری از کلیساها و خانه‌ها را انجام می‌داد. یکی از آثار برجسته او نقاشی کلیسای بیت‌اللحم است. که توسط خواجه پطرس بنا شده‌است. در کتیبه این کلیسا آمده‌است که تصاویر توسط میناس و ماردو پروس و گل‌بته‌ها توسط استواد زور نقاشی شده‌اند. بنابراین، با توجه‌به مشارکت میناس در نقاشی کلیسای بیت‌اللحم، احتمال زیاد دارد که نقاشی‌های خانه پطرس در اصفهان نیز از آثار او باشد.
نام میناس در کتیبه‌ای در خانه پطروس اصفهان به چشم می‌خورد. در این کتیبه ذکر شده‌است که در زمان رهبری هاکوپ، جاثلیق مقدس، در سال 1668 میلادی، مرمت خانه توسط ماتیوس میناس انجام‌شده. آرزو دارم که دوستان عزیز، هنگام بازدید و لمس‌کردن این نقاشی‌ها، به یاد ماتیوس، والدینش، پدرش و خواجه پطرس و نزدیکان او بیفتید.
در آن زمان نقاشان دیگری نیز فعالیت داشتند. از جمله هوانس مرکوز، هاکوپ جان و استپانوس که احتمالاً در نقاشی‌های خانه خواجه پطرس مشارکت داشته‌اند.
خانه پطروس اصفهان شباهت زیادی به خانه‌های اعیان اصفهان در عصر صفوی دارد. به‌طوری که نمای درونی آن از نمای بیرونی زیباتر است. این خانه در محله جلفای اصفهان، خیابان حکیم نظامی، بن‌بست یاس واقع‌شده. در تاریخ 11 مرداد 1376 با شماره ثبت 1906 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. این میراث فرهنگی دوران صفوی، پس از گذراندن فراز و نشیب‌های تاریخی، بازسازی و اکنون در اختیار دانشگاه هنر اصفهان قرار دارد.
اقامت در اصفهان با اینجاهومز
به دنبال اقامتگاهی ایده‌آل در اصفهان هستید؟ سایت اینجاهومز بهترین گزینه برای شماست! با اینجاهومز، هتل، اقامتگاه و ویلای مورد نظر خود را با تخفیف‌های ویژه رزرو کنید و از سفری بی‌نظیر لذت ببرید. اقامتگاه‌های ما با بالاترین استانداردهای امنیت و اطمینان ارائه می‌شوند و رضایت کاربران گواهی بر کیفیت خدمات ماست. چه در سفر کاری باشید و چه در تعطیلات، اینجاهومز گزینه‌های بی‌نظیری برای شما دارد.
در ایام تعطیل که قیمت‌ها به اوج می‌رسند، اینجاهومز با تخفیف‌های شگفت‌انگیز بهترین قیمت‌ها را به شما ارائه‌می‌دهد. پس بدون نگرانی از هزینه‌های بالا، اقامتگاه خود را با بهترین قیمت و بالاترین کیفیت رزرو کنید و سفری فراموش‌نشدنی را تجربه کنید. برای رزرو اقامتگاه بومگردی در اصفهان ، اجاره بوتیک هتل در اصفهان و اجاره ویلا در اصفهان همین حالا به سایت اینجاهومز مراجعه کنید و از تخفیف‌های ویژه ما بهره‌مند شوید. سفر راحت و دلپذیر شما، هدف ماست!
